Oorpijn bij vliegen en duiken

Oorpijn bij vliegen is een probleem dat veel voorkomt. Dit komt doordat wanneer het vliegtuig stijgt of daalt de druk om ons heen verandert. Dit terwijl de druk in het middenoor in eerste instantie gelijk blijft. Hierdoor wordt het trommelvlies naar buiten of juist naar binnen geduwd. Dat zorgt voor pijnklachten, een vol of dof gevoel of tinnitus. Kinderen hebben vaak meer last van het stijgen en dalen dan volwassenen omdat de buis van Eustachius nog een andere stand heeft.

Lees verder

Uitleg oorpijn bij vliegen

Oorpijn bij vliegen komt veel voor. Een vliegtuig kan gezien worden als een drukcabine. De luchtdruk in een vliegtuig wordt kunstmatig op peil gehouden en ligt in de lucht lager dan dat we gewend zijn op de grond.

Oorpijn bij stijgen vliegtuig

Bij het stijgen wordt de druk in het vliegtuig geleidelijk minder. Achter het trommelvlies ontstaat dan een overdruk. Het trommelvlies wordt naar buiten gedrukt. Via de buis van Eustachius kan het te veel aan lucht ontsnappen naar buiten. De overdruk wordt zo opvangen door de ventielwerking van de buis van Eustachius. Zodra de lucht naar buiten is ontsnapt, wordt de druk voor en achter het trommelvlies weer gelijk.

Oorpijn bij dalen van vliegtuig

Wanneer een vliegtuig daalt, neemt de druk in het vliegtuig (geleidelijk) toe. De druk buiten het trommelvlies wordt groter, terwijl de druk in het middenoor (achter het trommelvlies) in eerste instantie gelijk blijft. Het trommelvlies wordt op dat moment naar binnen gedrukt en dat zorgt voor de oorpijn bij vliegen. Om de druk in het vliegtuig gelijk te maken in het oor, moet er lucht via de buis van Eustachius naar binnen. Lucht naar binnen laten verloopt vaak minder makkelijk dan andersom waardoor veel mensen juist bij het dalen van een vliegtuig (of bij het duiken) eerder last krijgen van pijn in het oor, een dof gevoel of last van oorsuizen.

Ventielwerking buis van Eustachius

Drukveranderingen worden normaliter dus opgevangen door de ventielwerking van de buis van Eustachius, die in verbinding staat met de keel en er zo voor zorgt dat de druk in het middenoor gelijk blijft aan de druk in de omgeving.

Ondanks dat bij het stijgen of dalen van een vliegtuig de druk in de cabine van het vliegtuig geleidelijk verandert, ervaren veel passagiers toch klachten, zeker kinderen.

Dof of doof gevoel tijdens vliegen en tinnitus

Doordat zowel bij overdruk als onderdruk de bewegelijkheid van het trommelvlies vermindert, kan het geluid ook minder goed worden doorgegeven naar het slakkenhuis. Hierdoor ervaren we een dof gevoel en merken we dat we minder goed horen. Door de drukverandering en het verminderde horen, zullen sommige passagiers (tijdelijk) tinnitus krijgen.

Oorpijn bij vliegen bij verkoudheid of allergie

Wanneer er sprake is van verkoudheid of allergie (bijvoorbeeld hooikoorts) functioneert de werking van de buis van Eustachius minder goed. De slijmvliezen in de keel en/of de neus zijn dan gezwollen en de buis van Eustachius kan dan verstopt raken. De drukverschillen tussen de lucht in de cabine en de lucht in het middenoor kan dan niet meer gecorrigeerd worden.

Kleine kinderen en oorpijn bij vliegen

Bij kleine kinderen kan oorpijn bij vliegen zich makkelijker voordoen. De buis van Eustachius werkt bij kleine kinderen minder goed omdat deze vaak nog horizontaler ligt dan bij volwassenen. Hierdoor kan de noodzakelijke luchtstroom om de drukverschillen op te vangen bij het vliegen minder makkelijk op gang. Het geven van een fles met drinken kan tijdens het dalen helpen.

Barotrauma door vliegen

Wanneer de druk in het vliegtuig zeer snel toeneemt (bij een zeer snelle daling die noodzakelijk is voor een noodlanding) of afneemt, bijvoorbeeld wanneer druk in het vliegtuig plots wegvalt, kan er een zogeheten barotrauma voordoen. Cellen in het oor kunnen beschadigen en het trommelvlies kan scheuren (trommelvliesperforatie). Bij passagiers van een vlucht van Ryanair bleek dit zich in 2018 voor te doen nadat de druk in de cabine was weggevallen en het vliegtuig zeer snel is gedaald. Bij een aantal passagiers kwam bloed uit het oor (lees meer).

Wanneer er sprake is van een trommelvliesperforatie is het verstandig naar de huisarts te gaan. Een trommelvliesperforatie herstelt in de meeste gevallen vanzelf. het herstel kan enkele dagen maar ook maanden in beslag nemen. Tijdens het herstel is het belangrijk het oor droog te houden (dus niet zwemmen), en op te passen met hard hoesten, niezen en persen. Mocht een trommevliesperforatie niet spontaan herstellen dan zal uw huisarts u doorverwijzen naar de KNO-arts. Deze kan een herstellende operatie uitvoeren. Vliegen met een trommelvliesperforatie kan over het algemeen niet veel kwaad.

Wat te doen om oorpijn bij vliegen tegen te gaan

Door te slikken, te gapen of te kauwen opent de buis van Eustachius zich. Hierdoor kan het verschil in druk tussen de cabine en middenoor worden opgelost. Het eten van een snoepje, het kauwen op een kauwgum of drinken kan dus helpen. Bij de landing kan het helpen hierbij de neus dicht te houden.

Wanneer kauw-, geeuw-, of slikbewegingen niet helpen, is het goed om te proberen de oren te “klaren”. Duikers doen dit wanneer zij te maken krijgen met toenemende druk wanneer zij duiken. Terwijl de neus en mond dicht worden gehouden, wordt door een stootsgewijze uitademing de druk in de neus-keelholte verhoogd. Hierdoor opent de buis van Eustachius zich even, waardoor lucht in de trommelholte stroomt. Het klaren van de oren, ook wel de Valsalva manoeuvre genoemd, moet rustig gebeuren, zonder al te fors te persen.

Bij een lichte verkoudheid of allergie kan een neusspray of neusdruppels helpen. Het is verstandig hier enkele dagen van te voren al mee te beginnen. Wanneer u ernstig verkouden bent of flinke last hebt van allergie kan vliegen tot flinke oorpijn leiden en kan de druk bij sommige passagiers tot schade leiden. Vliegen is dan niet heel verstandig.

Speciale oordoppen om oorpijn bij vliegen tegen te gaan

Er zijn drukregulerende oorpluggen van het merk Ear-Planes te koop bij drogisterijen en op vliegvelden. Deze claimen dat ze op een geleidelijke manier de druk in de gehoorgang weten te reguleren. Hierdoor zou de buis van Eustachius beter in staat zijn de drukveranderingen op te vangen.

Ear-Planes bestaan uit twee elementen, namelijk een oorplug gemaakt van siliconen en een keramisch element dat de druk moet regelen. Het zeer zachte siliconen deel heeft een aantal lamellen die ervoor moeten zorgen dat er een luchtdichte afsluiting in het oorkanaal ontstaat. Het keramische element op zijn beurt zou er voor moeten zorgen dat de luchtdrukverschillen geleidelijk aan doorgegeven worden.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ze wel voor geluidsdemping zorgen maar baro-trauma niet weten te voorkomen (voor het onderzoek klik hier).